Bryan Rietman

Regelmatig wordt me gevraagd wat ik van andere schilders vind, een naam die dan altijd genoemd wordt is die van Vincent van Gogh. Vincent van Gogh… de prediker uit Zundert die de loop van de kunstgeschiedenis een flinke zwaai gaf en het postimpressionisme uitvond. Wat wilde Vincent bereiken met zijn dikke klodderige, bijna stekend opgebrachte verf in kleuren waar zelfs moeder natuur niet tegen op kan boksen?

Het kleurenpalet dat tegenwoordig synoniem is aan Vincent van Gogh is er één die pas op latere leeftijd is ontstaan. Als we kijken naar zijn vroegere werk valt op dat naast de onderwerpen ook het kleurgebruik een behouden karakter heeft. Zijn schilderijen zijn vaak opgezet in okers, ombers en grijzen, met af en toe een uitschieter. De uitschieter in, hoe kan het ook anders ‘De aardappeleters’. ‘De aardappeleters’ staat voor mij als teken voor zijn verandering. Als we het schilderij bekijken valt op dat bijna het geheel bestaat uit moddertinten… Ik zeg bewust bijna. Want als we beter kijken zien we, helder als een aureool boven het hoofd van een engel, het licht van de lamp. Met een perfect geplaatste toets in puur oranje laat van Gogh zien meer in zijn mars te hebben dan enkel een tonale suggestie van ruimte en compositie.

In 1886 kwam Van Gogh aan in het levendige Parijs waar hij naast de vernieuwende kunstscene ook verliefd werd op het Franse licht. Hij begon te experimenteren met kleurcontrasten en handschrift en komt door de invloed van o.a. Pisarro,Toulouse Lautrec, Signac en Gaugain uit op wat we nu het postimpressionisme noemen.

Een ander veelbesproken werk van zijn hand is ‘Veld met kraaien’, het schilderij dat Van Gogh vermoedelijk vlak voor zijn zelfmoord zou hebben gemaakt. Dit werk geeft helemaal weer waar het postimpressionisme van Van Gogh voor staat. In de met twee zwarte penseelstreken weergegeven kraaien zou zijn naderende dood symbolisch worden voorspeld. Zelf denk ik niet dat dit de reden is voor de aanwezigheid van deze zwarte schreeuwers. Ik denk dat Van Gogh ze gewoon nodig heeft gehad voor zijn compositie, dat wil zeggen de kraaien versterken de compositie. Stel je het werk eens voor zonder de kraaien, twee naar beneden gerichte gele driehoeken tegen een blauwe balk. De kraaien verbinden de kleurvlakken met elkaar, zonder deze zou de compositie los zand zijn.

Nu komen we terug op de vraag wat Van Gogh wil bereiken met zijn werk? Ik denk dat hij ondanks zijn veelvoudige verwijzingen naar het geloof en het eerlijke leven een ode wil brengen aan zijn enige echte liefde… kleur en licht.

Hopelijk geeft de nieuwe serie over het leven van Van Gogh de teleurstellingen, overwinningen, standpunten, passie en karaktereigenschappen van deze geniale schilder goed weer. Ik zal in ieder geval voor de buis zitten om voor even in het lichaam te kunnen kruipen van Vincent.

Maandag 11 maart om 22:05 -Van Gogh, een huis voor Vincent – op de EO.